Bạn có biết rằng: Những sáng kiến rung chuyển thế giới, những mô hình kinh doanh đột phá, những cú “hit” thay đổi cuộc chơi không hề bắt nguồn từ sự phát minh hoàn toàn mới, mà thực chất là sự kết hợp khéo léo của những ý tưởng đã có trước đó? Hãy nghĩ lại mà xem: dây chuyền lắp ráp ô tô của Henry Ford, hay mô hình cho thuê phim trực tuyến Netflix của Reed Hastings đều không phải là những ý tưởng “từ trên trời rơi xuống”, mà là kết quả của việc kết hợp những kinh nghiệm, mô hình và giải pháp đã tồn tại, rồi nhào nặn để biến chúng thành một mô hình mới. Chúng tôi gọi đó là Precedents Thinking – Tư duy tiền lệ.

Theo bạn, bốn ví dụ sau đây có liên quan gì đến nhau không? (1) dây chuyền giết mổ gia súc ở Chicago vào cuối thế kỷ 19; (2) “Lapaning” - một kỹ thuật hoàn thiện bề mặt đồ vật bằng lớp sơn màu đen sẫm, bóng, bền, giả lớp sơn mài phương Đông, được phát minh ở châu Âu vào thế kỷ 17; (3) chính sách chia lợi nhuận cho nhân viên của Procter & Gamble - tập đoàn sản xuất và kinh doanh các sản phẩm hàng tiêu dùng của Mỹ; và (4) mạng lưới đại lý bán máy khâu của Isaac Singer - mô hình kinh doanh không cần trực tiếp vận hành ra đời vào thế kỷ 19.

​​​​​​​Đáp án chính là Henry Ford – Ông chủ hãng xe lừng danh và một trong những người đầu tiên tiên phong áp dụng sản xuất dây chuyền lắp ráp trong ngành công nghiệp ô tô.

Henry Ford

Ford đã quan sát và học hỏi từ những ý tưởng này, rồi kết hợp chúng lại với nhau. Dây chuyền giết mổ gia súc gợi ý cho ông mô hình lắp ráp xe hơi. Kỹ thuật Japanning giúp lớp sơn của xe khô nhanh hơn, khiến sản lượng sản xuất của Ford tăng vọt và đặt kỷ lục 15 triệu chiếc xe vào năm 1927. Chính sách chia lợi nhuận cho nhân viên giúp công nhân làm việc hiệu quả hơn và có thể mua được chiếc xe cho riêng mình. Và hệ thống đại lý của Singer trở thành hình mẫu cho mạng lưới phân phối ô tô toàn quốc, giúp Ford tiết kiệm chi phí duy trì đội ngũ bán hàng.

Nhiều người thường nghĩ đổi mới là phải tạo ra một thứ hoàn toàn mới, nhưng đó là một quan niệm sai lầm. Thực tế, phần lớn những sáng tạo thay đổi cuộc chơi đều chỉ là sự kết hợp khéo léo các ý tưởng đã tồn tại.

Hãy nhìn vào Netflix: Reed Hastings không “phát minh” ra ý tưởng cho thuê phim, cũng không tự tạo ra DVD hay mô hình thương mại điện tử. Ông chỉ kết nối những gì đã có sẵn – mô hình đăng ký hội viên theo tháng của các phòng gym, hệ thống mua bán online của Amazon, định dạng DVD mới xuất hiện tại Nhật, cùng mô hình lưu trữ nội dung kỹ thuật số trên nền tảng tập trung – để tạo nên cách thức xem phim hoàn toàn mới và thay đổi thói quen giải trí của toàn thế giới.

Reed Hastings

Hay như Warren Buffett, ông đã biến Berkshire Hathaway từ một công ty dệt may bên bờ phá sản, trở thành đế chế đầu tư bằng cách kết 3 giải pháp tưởng như không hề liên quan. Thứ nhất, là chiến lược đầu tư vào doanh nghiệp giá rẻ mà ông học được từ Giáo sư Benjamin Graham của Đại học Columbia: “Một doanh nghiệp, dù sắp phá sản, vẫn còn lại những tài sản giá trị của riêng nó”. Thứ hai, là phương pháp định giá công ty dựa trên giá trị thực của dòng tiền – giúp ông mua lại các doanh nghiệp tiềm năng với giá thấp hơn giá trị thực, do người cộng sự lâu năm của ông, Charlie Munger truyền cảm hứng. Và cuối cùng, là ý tưởng tận dụng dòng tiền tạm thời từ phí bảo hiểm (các công ty bảo hiểm thường thu tiền trước từ khách hàng, nhưng chi trả bồi thường trong tương lai) làm nguồn vốn miễn phí, do ông học được từ Lorimer Davidson – cựu CEO của Geico.

Warren Buffet

Henry Ford, Reed Hastings, Warren Buffett – ba con người, ba lĩnh vực, ba thời đại khác nhau, nhưng có cùng một bí quyết: Không cần tạo ra một thứ hoàn toàn mới, họ lắp ghép những ý tưởng cũ thành một mô hình đột phá.

Đó chính là tinh thần của Tư duy tiền lệ (precedents thinking) – một phương pháp có thể áp dụng cho các cả startup non trẻ lẫn những tập đoàn hàng chục năm tuổi. Phương pháp này gói gọn trong 3 bước:

1. Xác định đúng thách thức – làm rõ vấn đề cốt lõi cần giải quyết.
2. Tìm kiếm tiền lệ – lục tìm trong lịch sử, trong những ngành khác, thậm chí trong các lĩnh vực ngoài kinh doanh, để tìm ra những giải pháp đã có hiệu quả.
3. Kết hợp – chọn lọc và kết hợp những ý tưởng phù hợp để hình thành giải pháp mới.

Trong thực tế, bạn có thể quay lại và điều chỉnh từng bước nhiều lần dựa trên những bài học rút ra từ các bước sau. Quá trình này lặp đi lặp lại cho đến khi trực giác cho thấy bạn đã tìm ra một giải pháp đột phá và khả thi.

03 bước của Tư duy Tiền lệ

Một trong những ví dụ rõ ràng nhất về sức mạnh của tư duy tiền lệ chính là DoorDash – ý tưởng khởi nghiệp được tạo ra bởi những sinh viên trên ghế giảng đường tại Đại học Stanfrod, nay là nền tảng giao đồ ăn được định giá hàng chục tỷ đô.

Bước 1 - Xác định thách thức

Ban đầu, nhóm dự án gồm 4 sinh viên Stanford chỉ có một mục tiêu khá chung chung: giúp các cửa hàng nhỏ tăng doanh thu. Họ bắt đầu bằng cách đi phỏng vấn hơn 60 chủ tiệm. Một tiệm bánh ở Menlo Park kể rằng tuần nào cũng phải từ chối 10–15 đơn hàng vì khách yêu cầu giao tận nơi mà tiệm không có người làm. Nhiều nhà hàng nhỏ cũng gặp đúng vấn đề đó. Trừ những chuỗi pizza hay những nhà hàng Trung Hoa, hầu như không ai có nguồn khách đủ lớn để tự xây hệ thống giao hàng riêng.

Từ đó, nhóm sinh viên xác định thách thức họ cần giải quyết: Làm thế nào để các nhà hàng nhỏ lẻ có thể cung cấp dịch vụ giao hàng tiện lợi với chi phí thấp nhất?

Bước 2 - Tìm kiếm tiền lệ

Để tìm câu trả lời, họ bắt đầu … đi làm thêm. Họ xin làm tài xế giao hàng cho Domino’s – chuỗi pizza có hàng chục năm kinh nghiệm trong ngành. Bài học rút ra là: Dù là một chuỗi lớn, Domino’s vẫn luôn gặp vấn đề biến động nhu cầu – lúc thì tài xế ngồi chơi, lúc thì đơn hàng ùn tắc khiến khách hàng bực mình.

Họ lại thử làm tài xế cho FedEx – và nhận ra bí quyết của FedEx nằm ở tối ưu hóa tuyến đường, giao hàng đúng giờ với chi phí thấp. Cuối cùng, họ nghiên cứu mô hình Uber – một startup đang “nổi như cồn” lúc bấy giờ – và học được cách sử dụng lao động linh hoạt theo nhu cầu.

Từ ba “tiền lệ” này, họ rút ra 5 vấn đề cốt lõi cần giải: (1) quản lý biến động nhu cầu, (2) chia sẻ hạ tầng giao hàng, (3) đặt và giao hàng liền mạch, (4) tối ưu chi phí, và (5) đảm bảo đúng giờ.

Bước 3 - Kết hợp

Khi ghép ba mảnh ghép đó lại – hệ thống đặt hàng của Domino’s, đội ngũ tài xế linh hoạt kiểu Uber, và thuật toán tối ưu tuyến đường của FedEx – họ tạo ra DoorDash: một hạ tầng giao hàng chung, giúp các nhà hàng nhỏ tận dụng tài xế linh hoạt để vừa tiết kiệm chi phí, vừa giao hàng đúng giờ.

Chỉ từ vài “tiền lệ” có sẵn, họ đã biến một ý tưởng sinh viên thành công ty trị giá hơn 70 tỷ đô la Mỹ.

Không chỉ dành cho các startup

Tư duy tiền lệ không chỉ hữu ích cho các startup. Nó còn trở thành công cụ đắc lực cho các tập đoàn lớn khi đối diện với những thách thức sống còn.

Một ví dụ điển hình là Global Foods – doanh nghiệp đa quốc gia từng có dòng sản phẩm chủ lực bị chỉ trích dữ dội vì góp phần gây béo phì tại Mỹ, Mexico và nhiều quốc gia khác. Chính CEO của họ đã gọi tình huống này là một “mối đe dọa tồn vong đối với công ty”.

Thay vì phản ứng vội vã, ban lãnh đạo chọn cách tìm kiếm tiền lệ. Họ lục tìm từ nhiều nguồn: công cụ tìm kiếm, mạng xã hội, các buổi thảo luận nội bộ, và cả những kết nối bên ngoài. Kết quả là 16 tiền lệ xuất sắc được chọn ra theo ba tiêu chí: phải thực sự liên quan đến vấn đề, không chỉ là “best practice” chung chung, và có minh chứng thành công rõ ràng.

Điều thú vị là trong 16 ý tưởng đó, chỉ có 2 tiền lệ đến từ ngành thực phẩm. Mười tiền lệ khác đến từ các lĩnh vực đa dạng như nông nghiệp, thời trang, giải trí thiếu nhi, thể thao chuyên nghiệp. Thậm chí còn có 4 tiền lệ ngoài kinh doanh: từ việc thành phố Medellín (Colombia) vực dậy ngành du lịch sau nhiều năm bị gọi là “thủ đô giết người của thế giới”, hay cách Giáo hoàng Francis thay đổi hình ảnh của Giáo hội Công giáo khi bị chỉ trích về các vấn đề lạm dụng trẻ em, quyền LGBT và phụ nữ.

Khi tập hợp và ghép nhóm những tiền lệ trên, lãnh đạo Global Foods đã tạo ra một chiến lược mới mà họ gọi là “từ khối lượng sang giá trị”.

Chiến lược này kéo theo hàng loạt thay đổi táo bạo: điều chỉnh công thức và bao bì sản phẩm; đưa ra chính sách giá khuyến khích khẩu phần nhỏ, vừa phải; định hướng lại R&D và marketing theo lợi ích sức khỏe; mua lại các thương hiệu thực phẩm lành mạnh; đối thoại mở với những nhóm hoạt động xã hội phản đối công ty; và đặc biệt là công khai cam kết trở thành một phần của giải pháp cho béo phì, thay vì né tránh trách nhiệm.

Điều đáng nói là nhiều thay đổi này đi ngược lại hơn một thế kỷ tư duy truyền thống của công ty. Nhưng ban lãnh đạo vẫn dám hành động, bởi họ không hề mạo hiểm mù quáng – họ dựa vào những tiền lệ đã thành công.

Và kết quả đã chứng minh sự lựa chọn đó là đúng đắn: chỉ sau vài năm, sức ép từ chính phủ và ngành giáo dục giảm mạnh, những tiếng nói phản đối gay gắt cũng lắng xuống, và Global Foods lấy lại vị thế và lòng tin của người tiêu dùng. Thậm chí, toàn bộ ngành công nghiệp còn thay đổi theo hướng tích cực, với sự ra đời của nhiều startup thực phẩm lành mạnh – sau đó lại được chính những “ông lớn” như Global Foods mua lại.

Làm thế nào để khai thác tối đa sức mạnh của tư duy tiền lệ?

Để tư duy tiền lệ thực sự tạo ra đột phá, chỉ 3 bước này thôi chưa đủ. Các doanh nhân thành công thường áp dụng thêm 4 nguyên tắc sau:

Nguyên tắc thứ nhất – Đặt vấn đề theo cách mới lạ

Những câu chuyện thành công mà chúng ta nhắc đến không bắt nguồn từ câu trả lời, mà mấu chốt nằm ở cách đặt câu hỏi. Henry Ford không hỏi “Làm sao để bán thêm nhiều ô tô hơn?”, mà hỏi “Làm sao để ai ai cũng có thể mua được ô tô?”. Reed Hastings cũng không tìm cách để trở thành một phiên bản tốt hơn của Blockbuster, mà ông nghĩ: “Nếu thuê phim cũng giống như tập gym, trả phí theo tháng thì sao?”.

Vậy làm sao để tìm ra cách đặt vấn đề mới lạ?

Thứ nhất, hãy giữ góc nhìn trung lập, tức là không bị chi phối bởi bất kỳ giải pháp nào. Bằng việc tập trung vào mục tiêu “Làm sao để xe hơi có giả cả phải chăng cho tất cả mọi người?”, Ford đã tìm đến giải pháp giảm chi phí bán hàng bằng hệ thống nhượng quyền – vốn là cách Singer từng dùng để bán máy khâu.

Thứ hai, liên tục đặt câu hỏi “Tại sao?”. Các lãnh đạo Global Foods đã dành rất nhiều thời gian để tự hỏi vì sao công ty họ lại bị chỉ trích nặng nề đến vậy. Cuối cùng, họ đồng thuận rằng nguyên nhân thật ra rất đơn giản: họ là thương hiệu lớn nhất trong một ngành hàng đang bị mất thiện cảm. Khi đã nhận ra điều này, họ thấy đó không phải gánh nặng mà là cơ hội: ở vị thế dẫn đầu, Global Foods có thể thay đổi cách xã hội nhìn nhận toàn bộ ngành công nghiệp thực phẩm, đồng thời gia tăng lợi thế cạnh tranh. Thế là câu hỏi đã thay đổi, từ “Làm sao chống đỡ mối đe dọa này?” thành “Làm sao để biến sức ép này thành lợi thế cạnh tranh?”. Chính sự thay đổi ấy đã đưa Global Foods tìm đến những tiền lệ hữu ích: Nike – vốn từng bị chỉ trích nặng nề trong thập niên 1990 vì bê bối lạm dụng lao động tại nước ngoài, đã biến khủng hoảng này thành cơ hội để dẫn đầu ngành về tiêu chuẩn đạo đức lao động; còn Nintendo – từ chỗ bị chỉ trích game gây hại cho sức khỏe, đã tung ra sản phẩm Wii với công nghệ cảm biến chuyển động, khuyến khích người chơi vận động, có lợi cho sức khỏe, qua đó nâng cao vị thế cũng như giá trị thương hiệu.

Cuối cùng, hãy cho phép vấn đề của bạn thay đổi và phát triển, tức là hãy chấp nhận nếu bạn thực sự cần phải đặt lại, hoặc mở rộng vấn đề ban đầu, hoặc thay đổi góc nhìn để tìm ra giải pháp đúng đắn nhất.

Nguyên tắc thứ hai – Tìm kiếm tiền lệ cả gần lẫn xa

Muốn áp dụng tư duy tiền lệ thành công, chỉ nhìn vào ngành của mình thôi là chưa đủ. Đôi khi, những giải pháp có ích nhất lại đến từ những lĩnh vực tưởng chừng chẳng liên quan.

Điển hình như nhà toán học nữ Ada Lovelace nhận ra rằng nhận ra cách máy dệt dùng thẻ đục lỗ để tạo mẫu vải có thể được áp dụng cho việc mô tả các chỉ dẫn tính toán tổng quát, đặt nền móng cho khoa học máy tính hiện đại. Tương tự, Jorge Odon, một thợ cơ khí ô tô người Argentina, đã lấy cảm hứng từ một kỹ thuật lấy nút chai ra khỏi chai rỗng để sáng chế ra Odon - thiết bị giúp quá trình sinh nở của thai phụ dễ dàng hơn. Các lãnh đạo Global Foods cũng chịu ảnh hưởng lớn từ những tiền lệ ngoài ngành – như cách thành phố Medellín hồi sinh ngành du lịch hay cách Giáo hoàng Francis làm thay đổi hình ảnh Giáo hội.

Vậy làm sao để làm được điều đó? Một cách hiệu quả chính là tách rời các yếu tố trong vấn đề của bạn sao cho chúng không còn mang tính đặc thù lĩnh vực nữa, và chuyển từ câu hỏi “Làm thế nào …?” sang “Ai đã…?”. Ví dụ, thay vì hỏi “Làm sao để chia sẻ hạ tầng giao hàng giữa nhiều nhà hàng nhỏ?”, hãy hỏi “Ai đã từng chia sẻ hạ tầng và nguồn lực giữa nhiều đơn vị độc lập?”. Hoặc thay vì hỏi “Làm sao để giữ vững vị thế dẫn đầu trước khủng khoảng về sức khỏe và béo phì?”, hãy hỏi “Ai đã từng đứng ra dẫn dắt một vấn đề xã hội mà họ không phải là nguyên nhân trực tiếp?”.

Và để tìm ra những tiền lệ tốt nhất, có một cách cực kỳ hiệu quả: hãy xây dựng một nhóm đổi mới với những thành viên đa dạng về trải nghiệm công việc và cuộc sống. Mỗi người sẽ mang đến một “kho” ý tưởng và góc nhìn khác nhau, giúp mở rộng khả năng phát hiện những mảnh ghép tưởng như không liên quan.

Nguyên tắc thứ ba – Kết hợp các tiền lệ một cách sáng tạo để tạo ra giải pháp đột phá

Hai bước đầu tiên của tư duy tiền lệ – xác định vấn đề và tìm kiếm tiền lệ – thực chất chỉ là sự chuẩn bị cần thiết. Bước đột phá thực sự chỉ xảy ra khi những mảnh ghép tưởng chừng rời rạc được kết hợp một cách sáng tạo để tạo ra giải pháp.

Quá trình này nên bắt đầu từ cá nhân, rồi mới đến nhóm. Mỗi người cần có không gian và thời gian riêng để kết nối những tiền lệ khác nhau và tạo ra khoảnh khắc đột phá của riêng mình. Reed Hastings nảy ra ý tưởng cho Netflix khi ghép mô hình hội viên phòng gym với thương mại điện tử và đĩa DVD. Isaac Newton tìm ra định luật vạn vật hấp dẫn bằng cách kết hợp công trình của Kepler về chuyển động thiên thể với định luật rơi tự do của Galileo. Những ý tưởng vĩ đại đó đều bắt nguồn từ sự chiêm nghiệm cá nhân.

Tuy nhiên, khi bước sang giai đoạn nhóm, việc kết hợp sáng tạo các tiền lệ lại trở nên vô cùng quan trọng. Một ý tưởng của một cá nhân có thể là sự khởi đầu cho sáng tạo của người khác. Chính nhờ một nhân viên của Henry Ford – William Klann – kể lại về dây chuyền tháo rời trong ngành giết mổ gia súc, mà Ford đã nảy ra ý tưởng ứng dụng vào sản xuất ô tô.

Có hai yếu tố then chốt để việc kết hợp các tiền lệ trong nhóm thực sự hiệu quả. Thứ nhất là sự thống nhất về vấn đề cần giải quyết. Như Henry Ford từng nói: “Ý tưởng ở khắp mọi nơi. Cái bạn cần là phải biết mình đang tìm kiếm điều gì.”

Nhóm sáng lập DoorDash không hề “bốc đại” một vấn đề nào đó, hay phán đoán dựa trên cảm tính và chủ nghĩa kinh nghiệm. Họ đã mất nhiều tuần khảo sát những khó khăn mà các nhà hàng nhỏ gặp phải trước khi đồng thuận về thách thức mình sẽ tập trung giải quyết. Tương tự với Global Foods. Họ đầu tư nhiều thời gian để phân tích vì sao những nỗ lực trước đây nhằm cứu vãn danh tiếng của thương hiệu đều gặp thất bại. Ban đầu, mỗi lãnh đạo có một lý do khác nhau: có người cho rằng vì công ty đã đánh mất lòng tin của người tiêu dùng; có người nghĩ vì công ty trở thành mục tiêu dễ bị chính phủ nhắm tới; người khác thì đổ lỗi cho marketing sai hướng … Phải mất vài tuần tranh luận, họ mới thống nhất được một vấn đề duy nhất và những yếu tố cốt lõi cần giải quyết.
Nếu không có sự thống nhất này, mỗi thành viên sẽ đi theo một “phiên bản” vấn đề khác nhau, và kết quả là sự sáng tạo sẽ bị phân tán, rời rạc, khó tạo nên đổi mới thực sự.

Yếu tố then chốt thứ hai là mỗi thành viên trong nhóm phải thấu hiểu sâu sắc từng tiền lệ trước khi mọi người cùng nhau thảo luận. Tại Global Foods, các lãnh đạo đã xây dựng mẫu tóm tắt cho từng tiền lệ trong số 16 tiền lệ họ thu thập được. Mẫu tóm tắt này gồm 3 phần: bối cảnh chi tiết của tình huống; 3-4 insight có liên quan đến một hoặc nhiều yếu tố của vấn đề; và bằng chứng rõ ràng về sự thành công của tiền lệ đó. Từng lãnh đạo được yêu cầu dành nhiều tuần nghiền ngẫm thông tin, đồng thời phải tự mình đưa ra ít nhất một ý tưởng kết hợp. Nhờ vậy, khi bước vào giai đoạn thảo luận nhóm, tất cả đều đã được “làm nóng” và sẵn sàng để kết hợp các tiền lệ một cách sáng tạo, từ đó tạo ra giải pháp đột phá.

Nguyên tắc thứ tư – Dùng tư duy tiền lệ để dẫn dắt thực thi

Tư duy tiền lệ không chỉ dừng lại ở bước “nghĩ ra ý tưởng”. Điểm mấu chốt là làm thế nào để biến ý tưởng đó thành hiện thực. Và chính ở giai đoạn thực thi, việc học hỏi và nghiên cứu kỹ chiến lược triển khai trong những tiền lệ càng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thành công hay thất bại.

Gold Leaf Farming là một ví dụ rõ nét. Công ty này chuyên mua và vận hành các trang trại hạt dẻ cười và hạnh nhân bằng nguồn vốn từ  các quỹ đầu tư tài sản tư nhân. Ban đầu, mô hình của họ lấy cảm hứng từ REITs bất động sản dân cư và các quỹ tìm kiếm (search funds - các quỹ đ tìm kiếm để mua lại và điều hành các doanh nghiệp nhỏ và vừa): mua lại trang trại rồi thuê bên ngoài quản lý. Nhưng thực tế chứng minh, các trang trại giao cho đơn vị thứ ba quản lý thường hoạt động kém xa kỳ vọng.

CEO Jack McCarthy không dừng lại ở thất bại đó. Ông bắt đầu tìm kiếm một tiền lệ có thể học hỏi, và tìm thấy Lineage – một REIT chuyên sở hữu và vận hành kho lạnh. McCarthy nghiên cứu sâu cách Lineage quản lý cơ sở hạ tầng và từ đó thiết kế chiến lược vận hành trang trại theo hướng tương tự. Không chỉ vậy, Gold Leaf còn kết hợp các đổi mới từ Lineage với một chương trình tuyển dụng quản lý trang trại chất lượng cao – lấy cảm hứng từ cách McKinsey chọn nhân sự – để xây dựng đội ngũ nội bộ mạnh. Sự kết hợp này đã xoay chuyển tình thế, giúp Gold Leaf hoạt động hiệu quả và thu hút thêm nhiều vốn đầu tư.

Tiền lệ cũng đóng vai trò định hướng trong giai đoạn thử nghiệm nhằm kiểm tra tính khả thi của một ý tưởng kinh doanh mới. Với DoorDash, thách thức lớn nhất là biên lợi nhuận cực kỳ mỏng – muốn tồn tại, họ phải chứng minh có thể hoàn thành đủ số đơn mỗi giờ để hòa vốn. Các thử nghiệm ban đầu của họ tập trung vào việc áp dụng bài học từ FedEx: tối ưu tuyến đường để xem liệu có thể đạt mức giao hàng tối thiểu cần thiết. Khi kiểm chứng thành công, họ đủ cơ sở để thuyết phục nhà đầu tư và huy động vòng vốn lớn.

Bốn nguyên tắc – đặt vấn đề theo cách mới lạ, tìm kiếm tiền lệ cả gần lẫn xa, kết hợp các tiền lệ sáng tạo để tạo ra giải pháp đột phá, và dùng chúng để dẫn dắt thực thi – chính là khung chuẩn để biến tư duy tiền lệ thành công cụ đổi mới thực sự.

Điểm cốt lõi nằm ở sự liên kết: một khung vấn đề đủ độc đáo sẽ mở ra tiền lệ phong phú; một quá trình tìm kiếm đa dạng sẽ cung cấp nguyên liệu; sự kết hợp sáng tạo sẽ cho ra giải pháp mới; và học hỏi từ cách thực thi của tiền lệ sẽ đảm bảo ý tưởng thành hiện thực.

Nói cách khác, đổi mới không phải là bước nhảy mù quáng vào vùng chưa biết, mà là hành trình khám phá, ghép nối và hiện thực hóa những ý tưởng đã thành công.

Trong cuộc đua đổi mới, ai cũng muốn trở thành người đầu tiên tạo ra ý tưởng vĩ đại. Nhưng thực tế cho thấy, những bước nhảy vọt ít khi đến từ “phát minh từ con số 0”. Chúng thường xuất hiện khi có ai đó biết tái kết nối những ý tưởng cũ theo cách mới.

Từ Henry Ford biến dây chuyền giết mổ thành dây chuyền lắp ráp ô tô, Reed Hastings kết hợp phòng gym với thương mại điện tử để tạo ra Netflix, đến Global Foods xoay khủng hoảng béo phì thành lợi thế cạnh tranh… tất cả đều chứng minh một điều: đổi mới chính là nghệ thuật kết hợp tiền lệ để tạo ra giải pháp đột phá.

Điều này quan trọng không chỉ với startup, mà cả với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn có tên tuổi. Bởi Tư duy tiền lệ mang lại cho họ sự tự tin dựa trên nền tảng những câu chuyện thành công đã có thật khi bắt đầu sự đổi mới.

Và chính nhờ vậy, tư duy tiền lệ trở thành công cụ đắc lực để doanh nhân và lãnh đạo làm mới chiến lược, tái tạo mô hình kinh doanh, xây dựng sản phẩm mới, giải quyết những thách thức gai góc nhất.

Ngày nay, sự cạnh tranh không còn nằm ở việc ai nghĩ ra ý tưởng “độc” nhất, mà ở việc ai nhanh nhạy hơn trong việc ghép nối những ý tưởng đã có để tạo ra giá trị mới. Người làm được điều đó sẽ luôn đi trước một bước, mở ra những cơ hội bất ngờ và bền vững.

Nguồn: Precedents Thinking, How to innovate by combining old ideas. Tác giả: Stefanos Zenios, Ken Favaro

Dịch và biên tập: MCG Talent Gene